مه نگار

​یکی از اقدامات ائمه معصومین علیهم السلام در جهت مبارزه با تبعیض‌های نژادی، تربیت بردگان و آزادی آنان در مناسبت‌های گوناگون بود. 

در روایت علی بن میثم آمده است که: حمیده مصفّا - مادر گرامی امام کاظم علیه السلام - در میان کنیزان، دختر صالح و خردمند و نیکویی به نام تُکتُم را برگزید و خریداری کرد. اما در روایت هشام بن احمد این طور بیان شده است که، امام کاظم علیه السلام بعد از دیدن خوابی، در پی کنیزی از اهل مغرب راهی بازار برده فروشان می‌شود. در آن هنگام بانو تُکتُم بیمار بود و در صف کنیزان حضور نداشت. امام از خرید منصرف شدند. فردای آن روز، هشام بن احمد را نزد مرد مغربی می‌فرستند تا کنیز بیمار را به هر مبلغی که فروشنده معین نمود خریداری کند.

مرد مغربی پس از فروش خطاب به هشام می‌گوید:کنیز را به تو فروختم؛ ولیکن آن مردی که دیروز همراهت آمده بود، چه کسی بود؟ گفتم: مردی از تیره بنی هاشم. پرسید: از کدام [خاندان] بنی هاشم؟ گفتم: بیش از این نمی دانم. در این موقع گفت: حالا تو گوش کن! همانا این کنیز جوان، داستانی دارد: وقتی او را از دورترین نقاط مغرب خریدم، [در مسیر] بانویی از اهل کتاب (مسیحی یا یهودی) با من ملاقات کرد و پرسید: این دختر ممتاز، همراه تو چه می کند؟! گفتم: او را برای خود خریده ام. بانوی اهل کتاب گفت: «ما ینبغی أن تکون هذه الوصیفه عند مثلک؛ سزاوار نیست این کنیز جوان همراه فردی مانند تو باشد. انّ هذه الجاریی ینبغی أن تکون عند خیر أهل الارض؛ بلکه او شایسته همسری بهترین مرد روی زمین است. فلا تلبث عنده الاّ قلیلاً حتّی تلد منه غلاماً یدین له شرق الارض و غرب ها؛ چرا که پس از سپری شدن مدت زمانی از زندگی مشترک این کنیز و آن مرد، پسری از آنان متولد خواهد شد که شرق و غرب، مطیع او خواهند گردید.»

از مجموع روایات می‌توان نتیجه گرفت امام کاظم علیه السلام کنیز را برای مادرش خریداری کرده بودند.نخستین نام ایشان تُکتُم (نام دیگر آب زمزم) بود سپس نجمه، اَرْوی، سُکَن، ام‌البنین، خَیْزُران، سُها و مرسیه نیز نامیده می‌شد.

مدتی پس از اقامت نجمه در خانه‌ی حمیده‌خاتون، همگان شیفته‌‌ی رفتار نیکوی او شدند. حمیده خاتون آرزو داشت نجمه را به عنوان عزیزترین پسرش برگزیند، اما برای تقویت و شناخت و اطمینان قلبی‌اش به سوی پروردگار نیایش می‌کرد. سر‌انجام در عالم رؤیا پیامبر(ص) را مشاهده کرد که به او می‌فرماید:« ای حمیده! نجمه، سزاوار پسرت موسی است؛ زیرا از این دختر برای موسی، فرزندی متولد خواهد شد که بهترین فرد روی زمین می باشد.»

حمیده خاتون بعد از این رؤیا نجمه را به پسرش امام کاظم علیه السلام بخشید.

این‌گونه بود که نجمه خاتون بعد از رهایی از دوره‌ی بردگی و سکونت در منزل اهل بیت علیهم السلام، به مقام مادری خاندان امامت مفتخر گردید. پس از تولد امام رضا علیه السلام ملقب به طاهره شد. 

در تمام منابع یک نام در بین اسامی مادر گرامی امام رضا علیه السلام مشترک است: ” خَیزُران المرسیّّه “. مرسیّه به عنوان زادگاه بانو در منطقه‌ی جنوب شرقی اسپانیا و در غرب دریای مدیترانه واقع شده است، اما او را به کشور های مختلفی در قاره‌های آفریقا و اروپا از جمله اسپانیا، فرانسه، تونس، مصر، الجزایر، سودان و یونان نسبت می‌دهند.

مدفن این بانوی مکرم در مشربة «امّ ابراهیم» و در جوار مزار حمیده خاتون در منطقه‌ العوالی مدینه  در شرق قبرستان بقیع  قرار دارد.

#به_قلم_خودم

#امام_رضا